Τις προάλλες, πηγαίνοντας την κόρη μου για βόλτα με το καρότσι, είδα ένα χαρτί πεταμένο στο έδαφος στο οποίο έγραφε “η αυθεντικότητα σημαίνει να είσαι ο συγγραφέας της δικής σου ζωής”.
Πέρσι εν όψει καλοκαιριού ο δημοσιογράφος Άρης Πορτοσάλτε, μιλώντας στην τηλεόραση, είπε ότι αν θέλουμε τον τουρισμό (πιο συγκεκριμένα αν θέλουμε τα λεφτά που φέρνει ο τουρισμός — τα οποία είναι μάλιστα αμφιλεγόμενα) πρέπει να μην κάνουμε τις διακοπές μας την περίοδο που προτιμούν οι τουρίστες.
Λίγες μέρες πριν, είχα διαβάσει μια ανάρτηση περί τουρισμού στην Ελλάδα σε ένα γνωστό ιστότοπο επαγγελματικού κοινωνικού δικτύου. Η ανάρτηση έγραφε για ένα συνέδριο που είχε ως κεντρικό ερώτημα το εξής: τι θα προσελκύσει τους τουρίστες τα επόμενα χρόνια; Το συμπέρασμα ήταν: η αυθεντικότητα.
Η δήλωση του κυρίου Πορτοσάλτε προκάλεσε μια θύελλα αρνητικών αντιδράσεων και μάλιστα τις άξιζε. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα του προαναφερόμενου συνεδρίου, ήταν εν τελεί τόσο λάθος αυτό που είπε, ή απλώς εξέφρασε δημοσίως τη νοοτροπία που κρύβεται πίσω από πολλές κινήσεις, πολλές επιλογές, και πολλές πολιτικές αποφάσεις της χώρας;
Από τη γλώσσα των καταλόγων μέχρι την πολεοδόμηση, προτού καν λάβουμε υπόψη μας τις ανάγκες των κατοίκων της χώρας, σκεφτόμαστε την άνεση και διευκόλυνση ενός ενδεχόμενου τουρίστα. Η καλλιέργεια αυθεντικότητας και αναβάθμιση των υποδομών (για τους τουρίστες) μεν, ο περιορισμός δικών μας κινήσεων δε. Μη μας κάνει εντύπωση τότε πως η ίδια η ιδέα της αυθεντικότητας θα διαμορφωθεί (στρεβλωθεί) ώστε να εστιαστεί στις επιθυμίες τους.
Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι δεν επιδιώκουμε την αυθεντικότητα.
Όπως μας έδειξε πάρα πολύ καλά με την περσινή συμμετοχή της στη Eurovision η Μαρίνα Σάττι, ασχέτως με το τι μπορεί να θέλει ένας ενδεχόμενος επισκέπτης, δε θέλουμε εμείς μια αυθεντικότητα που να απειλεί να δείξει μια πλευρά της χώρας που δεν κολακεύει την αιώνια προσπάθεια να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως δυτικοί (και κατά προτίμηση αγγλόφωνοι). Θέλουμε μια πλασματική αυθεντικότητα που να αντικατοπτρίζει όχι την πραγματικότητα όπως είναι, αλλά την πραγματικότητα που συμμορφώνεται σε αυτό που θέλουμε να δείχνουμε.
Τόσο η επιδίωξη όσο και η αποφυγή της αυθεντικότητας όμως έχουν ένα κοινό: δίνουν έμφαση στην εξωτερική ματιά. Στο τι θέλει και τι περιμένει ο άλλος. Τέτοια στάση δεν είναι αυθεντική, είναι μια μορφή υποταγής.
Η Ελλάδα έχει μάθει να πουλάει τον εαυτό της. Έχει μάθει να καλεί (και συμπεριφέρεται αναλόγως) τη γλώσσα της άχρηστη. Έχει μάθει να κοιτάει τον εαυτό της από τα μάτια των άλλων και να δίνει περισσότερη βαρύτητα σε αυτή την άποψη.
Η κουλτούρα όμως δεν είναι προϊόν και η αυθεντικότητα δεν πωλείται, ούτε δημιουργείται βάσει των αναγκών, πόσο μάλλον των απλών επιθυμιών των άλλων. Δημιουργείται σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες της κοινότητας που τη δημιουργεί.
Η συνειδητή δημιουργία, πόσο μάλλον εμπορευματοποίηση – ειδικά ως ανταπόκριση στις προσδοκίες των άλλων – αυθεντικότητας είναι εξ ορισμού απίθανη. Όσο εστιάζεις στη ματιά του άλλου, τόσο αυτός ο άλλος θα είναι ο συγγραφέας της δικής σου ζωής.
Το βιβλίο του μέλλοντος της χώρας γράφεται ακόμα. Φέτος θα μπει άλλο ένα κεφάλαιο. Θα το γράψουμε εμείς που χτίζουμε μια ζωή εδώ, ή θα μας το γράψουν άλλοι συγγραφείς;